parels in het onderwijs

Inhoud van deze pagina

De afgelopen jaren is de focus van het begrijpend lezen gemigreerd van het leren van generieke vaardigheden of technieken naar het kennisgericht begrijpend lezen. De gedachte is dat begrijpend lezen, dat tekstbegrip als resultaat moet hebben, gaat over tekstbegrip van iets en dat iets is kennis of inzicht. In deze afdeling gaat het over het kennis- en inzichtaspect van het begrijpend lezen. Na de inleiding volgen de parels en info's. Aan de orde komen ook de begrippen basiskennis, keuzekennis en voorkennis en de vraag of er ook niet meer is dan zaakvakkenkennis.

Lezen, kennis en inzicht

Tekstbegrip heeft te maken met de kennis van de wereld, de geschiedenis, biologie of techniek. De laatste jaren wordt tekstbegrip dan ook als een middel gezien om kennis en inzicht te vergaren. Er is op dit moment een kennisdebat. Daarin lijkt het alsof kennis een bruikbaar begrip is omdat het lijkt dat iedereen wel weet waar je het over hebt bij het begrip kennis. Bij het begrip kennis zijn er echter vijf problemen:

1. het omvangsprobleem
2. het functionaliteitsprobleem
3. het onderscheid tussen kennis en informatie
4. de relatie kennis en inzicht
5. het verwervingsprobleem.

De vijf problemen van het begrip kennis

Het omvangprobleem

Kennis is een onbruikbaar begrip omdat het te omvangrijk is. Het zal altijd moeten gaan om kennis van ..... Dat betekent dat er canons nodig zijn waarin men laat zien wat men beschouwt als minimale kennis die iedereen zou moeten beheersen om te kunnen functioneren. Er is al een canon voor geschiedenis en een canon van ......

Het functionaliteitsprobleem
Hierbij gaat het om de vraag welke kennis voor kinderen functioneel is. Wat moet er minimaal aan kennis en inzicht aanwezig zijn waar je ook in verband met de redzaamheid wat aan hebt.

Kennis en informatie

Het is belangrijk onderscheid te maken tussen informatie en kennis. Informatie is expliciete kennis die terug te vinden is in documenten en films. Kennis is informatie waar wat mee gedaan is door een persoon. Hoe verhouden kennis en informatie zich tot elkaar?

Kennis en inzicht

Inzicht is kennis die verdiept is, omdat er verklaringen worden gehanteerd en relaties zoals middel-doel, oorzaak en gevolg, maar ook de relatie probleem-oplossing. Inzicht leidt ook weer tot nieuwe kennis. Hoe bewerkstellig je inzicht.

Het verwervingsprobleem
Hierbij gaat het om de problemen bij het verwerven van de kennis zoals het kennismaken met informatie, het verwerken, borgen en weer toepassen van kennis.

In het voorwoord van Bijna alles wat je moet weten over thematisch onderwijs van Bootsma en Naaijkens, schrijft Meester: We kunnen samen een moeilijke tekst of opdracht te lijf gaan, om de complexe wereld van ons stapje voor stapje steeds wat beter te leren begrijpen. Natuurlijk allemaal aan de hand van een leraar die de complexe wereld voor ons als beginners toegankelijk maakt. Hoe natuurlijk is dat, dat allemaal aan de hand van de leraar. Ja, aanvankelijk is dat nodig, maar het doel van het onderwijs is dat kinderen dat zelfstandig kunnen.